Iedere maand behandelt Wim Keizer van Skerpe Jeugd in de GymPOWER Special een mentale kwestie van een jonge sporter. Dat doet hij door de ervaringen van turnster Nikkie Tuynman en ritmisch gymnaste Shari Veldhuizen te analyseren: “Nikkie en Shari zijn allebei gek van hun sport, maar of ze het mentaal goed aanpakken…” De komende weken zijn de eerste drie tips van Wim ook hier op de website van Skerpe Jeugd te lezen. Deze week deel 3: ‘zorg ook voor ontspanning’.
Nikkie’s sprongoefening
“Na de opkomstceremonie is het tijd voor het eerste onderdeel, sprong. Ook dat nog, de eerste die aan de beurt is ben ik zelf. Na het inspringen loop ik rustig met mijn trainster naar de aanloopmat. Ik krijg allemaal advies, maar hoor niets door de zenuwen. Alles wordt een waas, mijn benen beginnen te trillen en ik krijg nauwelijks lucht binnen. Vlak voordat ik wil beginnen, geeft mijn moeder mij een knipoog. Ik haal diep adem en begin met rennen, zo hard als ik kan. Een harde klap op de springplank en de oefening is klaar. Na mijn standje loop ik met tranen van de mat. Mijn blessures spelen op en mijn lichaam verzwakt. Ik moet nog een keer voor een geldige poging. Hetzelfde ritueel vindt plaats, maar nu met de gedachten dat ik moet laten zien wie ik ben en wat ik kan. Ik ren alsnog hard naar de plank en maak een goede sprong. Ik maak huilend doch tevreden een standje naar de jury en krijg een knuffel van mijn trainster.”
Wim’s analyse
“Nikkie je bent niet de enige die last heeft van zenuwen voor de wedstrijd. De spanning kan soms heel hoog zijn. Je hart slaat over, je handen trillen en je krijgt geen hap door je keel. Je lijkt wel een zombie, je hoort niets van de mensen om je heen. Dit zijn allemaal reacties van het lichaam, die zich klaarmaakt voor de wedstrijd. En omdat een wedstrijd turnen spannend is, reageert het lichaam heftig.
Maar ook het hoofd kan onrustig zijn voor een wedstrijd. Veel sporters twijfelen aan zichzelf vlak voor een wedstrijd. Heb ik wel goed genoeg getraind? De anderen zijn zoveel beter dan mij! Dit noemen we faalangstgedachten. Sommige sporters beweren dat zij ze niet hebben, maar dat klopt niet. Iedereen twijfelt, maar niet iedereen laat die twijfel ernstig toeslaan. Sommigen kunnen er makkelijker mee omgaan. Spreken de twijfel tegen, of lachen er om.
Het hoeft trouwens helemaal niet schadelijk te zijn als je veel spanning ervaart. Als ik je goed begrijp, Nikkie, dan gingen jouw sprongen best wel goed. Volgens psycholoog Hanin heeft iedere sporter een ideale zone van spanning, hij noemt het toestandsangst, waarmee je optimaal kan presteren. Deze zone ligt voor iedere sporter anders, je moet dus uitvinden waar die van jou ligt. Presteer je met weinig spanning goed, of presteer je met veel spanning goed. Ga de afgelopen wedstrijden eens na, hoe hoog de spanning was en hoe goed de uiteindelijke prestatie was.
Je hoort vaak sporters zeggen dat ze een gezonde wedstrijdspanning hadden. Ze bedoelen dat de spanning in het optimale zonegebied lag. Enige spanning is vaak nodig om de spieren alert te maken en vechtlust op te roepen.
Wanneer de spanning te laag is, dan is het lichaam niet klaargezet voor de strijd. De prestatie zal dan onder het normale niveau liggen.
Het spreekt vanzelf dat te veel spanning ook niet goed is. De spieren verkrampen, de beheersing is weg. Wanneer je merkt dat dit het geval is, dan kan je ontspanning zoeken met ademhalingsoefeningen, leuke muziek of gewoon bedenken dat het je hobby is waar je mee bezig bent.”